Hoe ga je om met een tekortschietende hygiëne van de mens met dementie?
Wil je geen tips missen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief: klik hier
Dementie gaat zoveel verder dan geheugenverlies. Dat hoef ik u natuurlijk niet te vertellen als mantelzorger of zorgverlener.
Zo heeft dementie ook enorm veel invloed op onze geurherkenning. De herkenning van geuren als onaangenaam of gevaarlijk. Denk aan de geur van gas. Of bepaalde lichaamsgeuren. Met alle gevolgen van dien. Geurherkenning is namelijk cruciaal voor onze overleving. Bacteriën geven niet voor niks een geur af. Denk aan de geur van rottend vlees. Of de geur van onze uitwerpselen. Zweet. Ontlasting. Urine. Etc. Etc. Het motiveert ons om iets te doen. Of juist niet te doen. Om ons te wassen. Te verschonen. Iets niet in onze mond te nemen. En zo onze overlevingskansen te verhogen.
Uit onderzoek blijkt dat dit gebrek aan geurherkenning zelfs een van de eerste symptomen is bij dementie.
En dit is lastig voor ons als mantelzorgers en zorgverleners. Want het maakt dat de zelfzorg van de mens met dementie snel achteruitgaat. En de mens met dementie sterke geuren kan afgeven. Waardoor ons brein erop gericht is hen te vermijden. Maar wanneer jij als mantelzorger of zorgverlener zorg geeft aan de mens met dementie, is vermijden geen optie.
Het is goed ons ten volle te realiseren dat dit symptoom past bij de aandoening. Mensen kunnen er werkelijk niks aan doen.
Zeggen ‘pa, of meneer Janssen, u ruikt heel erg hier beneden, je hebt je al 3 dagen niet gewassen’, leidt logischerwijs tot schaamte. Tot weerstand. Tot verdriet. Tot vermijding. Jij geeft hen nu een rotgevoel. Dus jij moet vermeden worden. Dat wordt de hoogste prioriteit van de mens met dementie. Feitelijk heb je hun aandacht ongunstig verlegd. Van een zorghandeling naar jou. Weg van hetgeen dat gebeuren moet: wassen.
Het is dus belangrijk om je ten alle tijden op te stellen als een veilige prikkel. Als een prettige prikkel. Om dit te voorkomen. Want via een goede relatie, krijg je het meeste voor elkaar.
En als deze relatie voorop staat, en de taak van onderschikt belang is (wassen), kun je het als volgt aanpakken.
Allereerst zorg je ervoor dat je de geur kunt verdragen. Zo voorkom je dat jouw brein in de overlevingsstand schiet (vermijden!).
Een tip is parfum onder jouw neus spuiten of op jouw mouw. Zodat jij jezelf ten alle tijden een fijne beleving kunt bieden. Een andere manier is om geur te sprenkelen om de mens met dementie heen. Bijvoorbeeld parfum.
Ik leg je graag de volgende situatie voor.
Je ziet de mens met dementie zitten op een stoel. En signaleert dat hij of zij iets tussen de tanden heeft. Ofwel, de tanden moeten nodig gepoetst worden.
Hoe pak je dit aan?
DEMENTIE IN THEATER DAG MAMA 1 & 2
BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!
1) Maak een grote visuele groet. Handen in de lucht. Naam noemen. Waarbij je de stem zo laag mogelijk houdt. ‘Oudere’ oren nemen hoge tonen vaak niet goed meer waar. En hoge tonen kunnen eenvoudig zorgen voor een bepaalde onrust. Het verdient dus aanbeveling de stem laag en kalm te houden. Dit biedt ontspanning En straal rust uit.
2) Reageer wat verrast ‘oh, mevrouw Jansma, ik zie wat hier, tussen uw tanden’. Het is altijd waardevol om de boodschap visueel te ondersteunen. Wijs met jouw vinger naar jouw eigen gebit en vervolgens naar het gebit van de mens met dementie. ‘Ik zie iets, hier, tussen uw tanden. Maak vervolgens een ‘kom mee – gebaar’ en ondersteun dit met woorden: ‘laten we even naar de spiegel lopen, dan kunt u het zien’. Ik begin nu nog NIET over wassen, plassen etc. Ik praat over zaken die mevrouw kan waarnemen in de context waarin ze zich bevindt. En praten over urine, kan zomaar een nood creëren. Ook niet fijn.
3) In de badkamer laat ik haar kijken naar de spiegel en pak ik een washandje. Ik probeer mevrouw bij iedere handeling te betrekken. En waar mogelijk regie te laten ervaren. ‘Doe de kraan maar open, maak het washandje maar nat’. Ik stel geen vragen. Vragen kunnen gemakkelijk leiden tot onrust. ‘Wilt u uw gezicht wassen’ kan ertoe leiden dat de mens met dementie te zeer gaat reflecteren op de situatie (ja, wil ik dit eigenlijk wel, wat doe ik hier eigenlijk, wie is dat mens etc etc). Dit wil ik voorkomen. Daarom ben ik altijd vriendelijk directief.
4) En als ik vragen stel, zijn dit vragen die betrekking hebben op de handeling van dat moment. ‘Mevrouw Jansen, vindt u het water te warm of te koud’. Zo verhoog ik het gevoel van controle bij de mens met dementie. Evenals de betrokkenheid. Ik houd de focus bij het hier en nu.
Als het washandje nat is, laat ik mevrouw waar mogelijk zelf het gezicht wassen. Ik beweeg het washandje over mijn gezicht en zeg dan ”nu u’. Vervolgens laat ik de zeep ruiken, doe het op het washandje en laat mevrouw haat oksels wassen. Alles stap voor stap.
‘Oh nee, het truitje is een beetje nat. ik ga u helpen. Dat trekken we even uit en dan trekken we een schone aan.’
Dezelfde strategie kunnen we toepassen bij de onderbroek. Ik was mensen geregeld door de onderbroek heen. Wanneer deze dan nat wordt, voelt het heel logisch en helpend om deze uit te trekken. Nog even over het truitje. Wanneer je voelt dat dit lastig is, probeer je een andere strategie. ‘Ah, uw truitje is rood. Mooi. Ik meen dat u deze ook in een prachtige blauwe kleur heeft. Ja, dat weet ik bijna zeker. Ik pak het even (toevallig ligt het truitje al achter je ;). Wow, dat staat geweldig bij uw ogen. We gaan het even aantrekken. Kijkt u maar goed in de spiegel’. Door het op deze wijze aan te pakken, verleg je de aandacht van de lichtelijk gespannen situatie (wassen) naar ‘wat heeft u een mooi blousje’.
Belangrijk: Zorg ervoor dat je de situatie niet hoeft te verlaten! Zo behoud je het contact met de mens met dementie. Want het contact plotseling verbreken, kan leiden tot stress. Onrust. Doodzonde.
5) Wat ik altijd als heel waardevol ervaar, is om naast de persoon te staan. Hier heb ik vaker over geschreven, maar deze houding benadrukt de samenwerking. De veiligheid. Het is een ondersteunende houding, in plaats van een confronterende houding. Bij een confronterende houding staan we vaak voor de mens met dementie. Hiermee blokkeren we niet enkel hun gezichtsveld, maar ook hun weg. Ze kunnen letterlijk nergens heen. Door naast hen te staan en bijvoorbeeld 1 hand op de schouder te leggen, is er contact en kunnen we gelijk de lichaamsbeleving verhogen. Dit is belangrijk. Aangezien mensen niet enkel het geheugen verliezen, maar ook het contact met eigen lichaam. En met je andere hand probeer je hen te wassen. Liefst met de ‘hand onder hand’ methode (Deze handgreep wordt aangereikt in Dag Mama 1 en 2)
6) Doe de badkamer deur dicht doet. Zorg voorkom je luchtcirculatie (kou!) in de badkamer, en verhoog je de focus (je elimineert afleidende prikkels).
Tevens verhoog je een gevoel van veiligheid (geborgenheid)
Wil je geen tips missen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief: klik hier
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
