Hoe ga je om met het neuspeuteren van de mens met dementie? En ander ongewenst gedrag?

Wil je de nieuwste inspiratie ontvangen? Meld je aan via de volgende link: https://psychologieintheater.activehosted.com/f/5

Laten we eerlijk zijn: we kunnen ons soms erg schamen voor het gedrag van onze naaste of client. Denk aan neuspeuteren, seksueel ontremd gedrag, anderen uitschelden, vloeken, het maken van rascitische opmerkingen. We vinden het vies. We vinden het ongepast. We vinden het onsmakelijk. En schamen ons. Terecht. Ik snap het.

Gisteren ontving ik een mooie vraag van een dochter: ‘Mijn moeder van 84 met Alzheimer zit de hele dag in haar neus. Dit deed ze vroeger ook wel, maar toen deed ze het alleen wanneer anderen niet keken. Ook gaat ze dan met haar hand in de gezamenlijke chipsbak. Ik vind het heel vies. Wat moet ik doen?’

We noemen dergelijk gedrag met een mooi woord decorumverlies: mensen verliezen de fatsoensnormen. In die zin hebben we er allemaal last van in de maatschappij. Nietwaar?
We snijden mensen af in het verkeer, we dringen voor in de supermarkt, we steken onze middelvinger op, en schelden mensen uit zonder pardoes. Maar in tegenstelling tot ons heeft de mens met dementie er een geldige reden voor: hij of zij lijdt aan dementie.

Al die goedbedoelde adviezen op internet als ‘trek het je niet aan’, ‘ze kunnen er niks aan doen’, ‘neem het niet persoonlijk’, lijken ons maar weinig te helpen. We willen vooral het gedrag van de mens met dementie veranderen. En toch snijden de adviezen hout. Om goed met zulke gedragingen om te kunnen gaan, moeten we onszelf aanpakken. We zullen zelf als mens moeten groeien. Zodat we ons over onze schaamte kunnen heen kunnen zetten.

In die zin brengt de mens met dementie ons iets moois. Jouw client of naaste geeft je de kans om als mens echt te groeien.

En geloof mij, ik begrijp je. Mijn zoontje van 5 heeft 7 maanden geleden een zware hersenoperatie ondergaan. Waardoor hij helemaal opnieuw moet leren praten. En op momenten verhoogde speekselvloed heeft (zijn spieren moeten aansterken, ook rondom zijn mond). En ik kan u zeggen: man man, wat heb ik veel te maken (gehad) met starende mensen. Ik ben er inmiddels immuun voor geworden. Want het heeft mij één ding heel erg duidelijk gemaakt.

THEATERSHOWS DAG MAMA 1 & 2 - SAMEN HET BÉSTE GEVEN

BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!

Het gaat om MIJ EN MIJN KIND, om ONZE RELATIE, en met de rest van de mensen heb ik eigenlijk niks te maken. En vanuit deze bewustwording heb ik een aantal hele mooie tips voor jou:

Scheldt jouw naaste de zorgverlener uit voor ‘kuthoer’ of ‘stomme allochtoon’, onderdruk de behoefte om hem of haar te corrigeren.
Jouw naaste kan er niks aan doen. En je mag ervan uit gaan dat de zorgverlener dit weet. Hij of zij is getraind om met deze mensen om te gaan En wanneer dit haar (diep) raakt, heeft ze zelf nog een weg af te leggen. Maar wat kun je dan wel? Op een ander moment op de zorgverlener afstappen om te zeggen dat je het gedrag van jouw naaste heel erg betreurt, dat je er zelfs voor schaamt en het gedrag afkeurt, maar ervoor kiest om haar niet op aan te spreken. Daar het niet helpt, en haar niet publiekelijk wilt afvallen.
Hetzelfde geldt voor neuspeuteren. Dit is vies. Ik snap het. Maar jouw naaste aanspreken op dit gedrag, verhoogt enkel diens frustratie. Wat doorgaans leidt tot meer neuspeuteren. Spanning verhoogt uitdagend gedrag. Dus peutert jouw naaste in zijn neus in het bijzijn van anderen, vertel hen gerust wat er aan de hand is. Dit deed ik in het begin ook vaak in een restaurant. Ik vertelde de omstanders wat er met mijn zoon aan de hand was. En dit vond ik fijn. De omstanders ook. Het leidde direct tot begrip en fijne gesprekken.
Een ander idee is om kaartjes te drukken met de tekst ‘mijn naaste lijdt aan dementie’ en dit omstanders aan te reiken. Zo hoef je hen niet persoonlijk te spreken en is iedereen toch op de hoogte van de problematiek.
Een andere tip is het gedrag te vervangen. Door bijvoorbeeld andere sensaties of activiteiten aan te bieden. Let op: dit zullen dan wel sterke prikkels moeten zijn. Want neuspeuteren is vaak een sterke sensatie: je gaat ergens in, je voelt, je peutert, je pakt en rolt etc. Het kan daarom zinvol zijn om op zoek te gaan naar attributen die eenzelfde ervaring bieden. Ga eens een speelgoedzaak in. Wat zie je daar?
In het kader van vervangen is het ook raadzaam om mensen iets anders in handen te geven. Bijvoorbeeld een vibrerend voorwerp. Deze biedt ook nog eens stimulerende prikkels. Of een breiwerk, een krant, een appel, een doosje met spijkers die gesorteerd moeten worden, of, of, of… (de mogelijkheden zijn eindeloos). De gedachte erachter is simpel: als je de handen vol hebt, kun je niet neuspeuteren.
Je kunt ook iets aan de handen trekken, als mooie zijden handschoentjes. Mogelijk werkt dit. Met zijden handschoentjes is het vaak lastiger om in je neus te peuteren.
Om te voorkomen dat mensen na het neuspeuteren met de handen in de gezamelijke chipsbakje gaan, kun je ervoor kiezen om deze bak niet meer op tafel te zetten, maar iedereen een eigen chipsbakje te geven. Zo ook de mens met dementie. Mochten mensen geneigd zijn om het eten van andersmans borden te pakken, kun je meerdere bakjes op tafel zetten, rondom de mens met dementie.
En natuurlijk heb je niet alleen te maken met het welzijn van de mens met dementie. Maar ook met de omstanders. Met andere familieleden of cliënten. Dus is het prima om mensen soms even apart te zetten. Aan een apart tafeltje. Want dergelijk gedrag kan naast walging, ook angst en verdriet oproepen bij anderen. Het kan leiden tot vragen als ‘word ik ook zo? Waar eindigt dit proces bij mij? Bevind ik mij nog wel in een ‘normale’ wereld? Breng deze interventie dan niet als een strafmaatregel, maar ook iets fijns. Ook voor de mens met dementie: ‘u heeft er veel behoefte aan om even in uw neus te peuteren, hier geef ik u dan graag even de ruimte voor. Kom hier maar even zitten’.
Een andere tip is altijd handgel bij je te hebben. Zodat je de handen van de mens met dementie ten alle tijden kunt ontsmetten. En geregeld een lekker beauty momentje in te lassen
En last but not least, misschien nog wel de allerbelangrijkste tip: zit je hoog in je irritatie, of zit je wat minder in je vel? Kies er dan voor om even niet jouw moeder, vader of mevrouw de Vries te bezoeken, en al helemaal niet naar de HEMA te gaan voor een gezellig kopje koffie. Je hebt jezelf waarschijnlijk niet in de hand. Je zult je schamen/ irriteren en deze gevoelens gemakkelijk afreageren op de mens met dementie. Wat vervolgens weer leidt tot de nodige schuldgevoelens. Ofwel, het uitje wordt voor niemand leuk.

Al deze tips gaan ook zeker op voor de zorgverlener.
Zet hem op!

Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.

Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.

Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.

Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?