Drie manieren waarop jij agressie triggert bij de mens met dementie

Deze stelregel kan je ook goed toepassen wanneer je ziet dat iemand een vlek op zijn of haar trui heeft. Wat je in deze gevallen kunt doen:

1. Even de aandacht trekken. Dit kan bijvoorbeeld door iemands naam even te noemen ‘He, Lydia, wat leuk om je te zien!’
2. Vervolgens wijs je met jouw vinger naar jouw trui, ter hoogte van de vlek. ‘Kijk’. En dan wijs je met jouw vinger naar de trui van de mens met dementie. En zeg je ‘U heeft een vlek. Ik ga u helpen, ik maak het even schoon, loop maar mee’.
   Belangrijk dat je de zin ‘Loop even mee’ middels gebaren ondersteunt.

Je gaat er in het contact vanuit dat de mens met dementie jou niet begrijpt, tot het tegendeel bewezen wordt. Zo verzeker je jezelf ervan dat je de nodige visuele en tactiele cues in het contact gebruikt.

2. Vraag eerst om toestemming | Gebruik empathie

Een andere manier om de kans op agressie laag te houden, is jezelf ervan te verzekeren dat je hun toestemming gekregen hebt. En houd in je achterhoofd:  toestemming is niet iets wat je eenmalig geeft, maar wat de mens met dementie gedurende de hele zorghandeling opnieuw moet blijven geven. Verbaal of non-verbaal. Elke handeling kan immers opnieuw spanning oproepen en hiermee de kans op agressie vergroten.
Maar door goed te observeren, en te letten op non-verbale en verbale signalen, kun je ontdekken of je permissie hebt om door te gaan.

Laten we even teruggaan naar het voorgaande voorbeeld (met de washand). Wanneer iemand jou verward aankijkt, dan betekent dit dat de persoon jou waarschijnlijk niet begrepen heeft. En we ons tempo moeten vertragen om onze boodschap te verduidelijken. Immers, je hebt geen toestemming gekregen. Ga je nu toch door, dan verhoog je de kans op een klap of stomp. Vanuit onbegrip en een gevoel van onveiligheid.

Duurt deze werkwijze langer? Dat klopt. Maar in de toekomst zal dit jou aanzienlijk tijd schelen. Omdat de mens met dementie jou vertrouwt. Omdat je een fijne emotionele ervaring hebt gecreëerd. Onthoud altijd: mensen weten vaak niet WIE je bent, maar wel WELK gevoel ze bij jou hebben.

Heb je dus meerdere malen hun grenzen overschreden, dan zal de mens met dementie zich bij jou schrap zetten. Hun stressknop (amygdala) wordt geactiveerd, waardoor de kans op agressie aanzienlijk toeneemt. En niet alleen bij jou, maar bij iedereen die eruit ziet als jij. Ofwel, iedereen die een pieper heeft, in een uniform loopt, ruikt naar verzorgingsproducten etc. ect.

3. Ga op zoek naar compromissen

En tot slot: ga op zoek naar compromissen. Er is niks zo mooi als een compromis. Het versterkt de eigenwaarde van de mens met dementie. Logisch. Het betekent dat hun inbreng ertoe doet. Dat zij ertoe doen. Dat er naar hen geluisterd wordt. En daar draait het in de zorg om: saamhorigheid en gelijkwaardigheid.

Toevallig was ik gisteren op het appartement van meneer Lauwers. Ik was bij deze 77 jarige man in consult gevraagd omdat hij de ADL zorg ‘weigert’.
Hij toonde afweer. Hij toonde verzet. Hij zag er het nut niet van in. En nee is nee. Dus ik klopte aan en ging met hem in gesprek.
Gedurende het gesprek vroeg ik hem geruisloos (tussen neus en lippen door) om mij een hand te geven. Dit deed hij.
Vervolgens vroeg ik hem zijn voet op te tillen. Dit deed hij ook. Waardoor ik zei: ‘Dit kunt u dus ook al’.
Ik liet de heer Lauwers even heel bewust activiteiten ondernemen, waarvan ik wist dat hij ze kon. Het wekte vertrouwen in zijn eigen kunnen op. En dit is mooi.
Hierdoor zakt de spanning vaak.

Toen ik ervan verzekerd was, dat we echt contact hadden, vertelde ik hem het volgende:

Ik: ‘Ha meneer Lauwers, u heeft vanavond een etentje met uw dochter, en ik weet dat u er heel graag goed uitziet. Dat zie ik aan alle foto’s op uw kamer. U ziet er erg goed uit. Ik zet de douche voor u aan, dan kunt u uzelf opfrissen. 
Mr: ‘Nee, ik wil niet douchen.’
Ik: ‘Ah, ik snap het, u wilt nu niet douchen. Weet u wat, laten we anders gewoon alleen schone kleren aantrekken. Dan zet ik hier een waskom neer met een washandje. Dan frist u zich gewoon hiermee op. Kan natuurlijk ook.’
Mr: ‘Waarom zou ik dat doen?’
Ik: ‘Ja. precies. U vraagt zich af waarom dat nodig is. Wanneer u zich opfrist en schone kleren aan trekt, ziet u er gewoon weer fantastisch uit. En dit vindt u altijd erg belangrijk.  Welke kleur overhemd wilt u aan: blauw of rood?’

In bovenstaand voorbeeld ben ik respectvol, maar geef ik ook niet gelijk op. Daarnaast geef ik de heer gelijk een keuze, waarmee ik eigenlijk zeg: we gaan dit gewoon doen, maar u houdt de regie. Dat vind ik zo mooi aan het bieden van keuzes. Er gaat zoveel krachtigs vanuit.  Daarom zou ik nog kunnen zeggen:

Ik: ‘Wilt u nu een kopje koffie of erna’

Mr: ‘Doe maar erna’

Ik: ‘Goede keuze’. Koffie smaakt altijd het lekkerste als je lekker gewassen bent. En heerlijk ruikt. Dan kan de dag echt beginnen. De morgenstond heeft goud in de mond’ (Gebruik maken van gezegdes).

Het voordeel van gezegdes is dat het bij mensen met dementie een vertrouwd gevoel opwekt. En herkenning biedt. En bepaalde gezegdes geven ook richting aan ons handelen. Dat is mooi. Als ‘vele handen maken licht werk’

Zet hem op!
Liefs Sarah Blom