Hoe kalmeer je de mens met dementie in een acute stresssituatie: 10 super strategieën
Wil je de nieuwste inspiratie ontvangen? Meld je aan via de volgende link: https://psychologieintheater.activehosted.com/f/5
We maken het vroeg of laat allemaal mee, als zorgverleners of mantelzorgers. De mens met dementie is hevig gestresst, doodsbang of kwaad en jij moet hier op een gunstige manier op reageren. Crisis! Niet eenvoudig, want de stress van de mens met dementie heeft direct invloed op jouw brein. We reageren zelf met stress. We gaan vluchten of vechten. Het is nu eenmaal heel moeilijk om op deze momenten rustig te blijven. Bij dergelijke hoge mate van stress reageren we zelf heel primitief. En het vergt veel training en bewustwording om ons eigen brein te herprogrammeren op zulke momenten. Zodat we kalm kunnen blijven en de situatie op een gunstige manier kunnen benaderen. Van afstand.
Ik durf wel te stellen dat het aller, aller, allerbelangrijkste in de omgang met mensen met dementie is, dat je je eigen stressniveau’s laag weet te houden. Je amandelkern uit kunt zetten, je stressknop. Wil je hier meer over weten, kom dan vooral naar Dag Mama 2. Hierover later meer.
En hoewel het training kost, zijn er wel een aantal zeer effectieve technieken die je kunt toepassen. En hiervoor geldt; oefening baart kunst. Dus hoe vaker je deze technieken gebruikt, hoe beter je erin wordt. Hoe meer vertrouwen je krijgt in je eigen handelen, en hoe eerder je jezelf ”foutjes’ in de omgang vergeeft. Het gaat met vallen en opstaan. We worden allemaal op momenten getroffen door een gevoel van hulpeloosheid. We blijven mensen.
STRATEGIEEN
1. Verwijder de dreiging
Spring niet gelijk in de situatie, maar neem even een kort moment om te observeren. Je hebt in die zin ook niks te verliezen. De stress is al hoog. Dus neem even de tijd om te kijken: Wat geeft deze persoon nu enkel meer stress.
Vaak zie ik dat er een hele groep mensen om de mens met dementie heen staan. Iedereen bemoeit ermee, er zijn zoveel prikkels. En deze wil je als eerste elimineren.
Ben jij echter degenen die als bedreigend wordt gezien, trek je dan even terug. Doe een paar stappen achteruit. Stop waar je mee bezig bent. Laat de trui even los. Laat de persoon even los. Mocht je iemand aan het verzorgen zijn. Doorgaan maakt de situatie enkel erger. En onnodig gevaarlijk voor beide partijen.
2. Creëer ruimte
Als er omstanders staan te kijken, vertel hen dat dat ze zich moeten terugtrekken en weg moeten gaan. Deze mensen blokkeren enkel het gezichtsveld van de mens met dementie. En dit verhoogt stress. En maakt de situatie enkel bedreigender. Het is dus belangrijk dat jij leiderschap toont. Jij neemt de situatie over en hebt de regie.
3. Kies zijn/haar kant
En dit is een belangrijke tip. Als we in nood zijn, hebben we iemand nodig die letterlijk en figuurlijk naast ons staat. Die ons steunt. Waarop we kunnen leunen. Die onze kant kiest. En precies dit is wat we moeten bieden aan de mens met dementie. Deze steun. Hoe onterecht of terecht hun boosheid ook is. Onthoud goed: pijn is pijn en erg is erg, ongeacht of het echt zo is. Het is de beleving van de mens met dementie en dit is wat telt.
Steunend zijn betekent ook dat we een goede lichaamspositie innemen. We gaan niet voor de mens met dementie staan, ofwel lijnrecht tegenover elkaar (hetgeen de stress vaak enkel verhoogt en een bedreigende lichaamspose is) maar we gaan naast iemand staan. Zij aan zij.
Dit doen we niet enkel met onze houding maar ook met onze woorden. ‘Ach mevrouw Jansen, iedereen komt op je af, al die mensen, ze drijven je in het nauw. Vervolgens kun je je tot die mensen richten, om jouw woorden kracht bij te zetten ‘iedereen weg, laat mevrouw Jansen met rust, weg nu!’
Belangrijk is hierbij dat je probeert de emotie en het stemgeluid/volume van mevrouw Jansen over te nemen. Mevrouw echt spiegelt
THEATERSHOWS DAG MAMA 1 & 2 - SAMEN HET BÉSTE GEVEN
BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!
4. Ga op je hurken zitten om op of onder de ooghoogte van de persoon te komen
Vervolgens kun je tegen de persoon zeggen: “Oh mevrouw Jansen, (of mama), ik kan niet geloven dat ze dit hebben gedaan“, waarmee je mevrouw Jansen blijft bevestigen dat je aan haar kant staat. En wanneer je dan naast de persoon op je hurken gaat zitten, neem je weer een minder bedreigende lichaamshouding in. Je helt niet boven iemand, maar maakt je fysiek klein. Op gelijke ooghoogte. Boven iemand staan, kan de vlucht/vecht reactie triggeren. Je voelt je gevangen. je kunt niet weg.
Let op: bij sommige mensen kan gelijke ooghoogte, of direct oogcontact als bedreigend worden ervaren. Het voelt te kwetsbaar. Ga dan juist onder iemands ooghoogte zitten. Dit voel je goed aan. Mits jouw stressniveaus laag zijn. Daarom is dit zo belangrijk. Om goed te kunnen afstemmen.
5. Pas de speciale handgreep toe
Het maakt gebruik van het resterende spiergeheugen van de mens met dementie om troost te bieden, activiteit op gang te brengen en hen te helpen bij activiteiten van het dagelijks leven, zoals eten, drinken of persoonlijke verzorging. Deze techniek tonen we in Dag Mama 1 en 2.
Je oefent zachte druk uit op de handpalm van de mens met dementie, wat een kalmerend effect heeft op diens sensorische systeem.
6. Haal diep en hoorbaar adem om synchroon te ademen
Nadat je contact hebt gemaakt met de speciale handgreep, mevrouw Jansen hebt gerustgesteld en gevalideerd, en oogcontact met haar hebt gehouden, haal je een aantal keer diep adem, terwijl jij jouw lichaam synchroon hiermee laat meebewegen.
Wanneer we iemand een diepe hoorbare ademhaling zien nemen, hebben we de neiging dit over te nemen. Dit is gewoonweg hoe wij mensen werken Dus door zelf een paar keer diep adem te halen, geef je de mens met dementie de kans om jouw kalme, diepe ademhaling over te nemen.
Het is aangetoond dat dit de hartslag van de mens met dementie vertraagt, stress vermindert en de bloeddruk verlaagt of stabiliseert.
Als de mens met dementie niet naar jou kijkt, geef dan wat druk in de handpalm van de mens met dementie.
Dit zal er waarschijnlijk voor zorgen dat ze zich omdraaien en naar je kijken.
7. Kalmeer je stem
Door het volume en de toon die je gebruikt te verlagen, kun je de andere persoon helpen te kalmeren. Je brengt ze langzaam ‘naar beneden’ via jouw volume en toon. Als ‘een auto die terugschakelt van zijn 5 naar zijn 1’.
8. Ontspan je lichaam
Het is belangrijk dat je op een gegeven moment deze omslag ook gaat maken met jouw lichaam. Je ontspant jouw lichaam. Je straalt rust en kalmte uit. Zodat de mens met dementie dit kan overnemen. Mensen spiegelen elkaars gedrag vaak onbewust, dus door zichtbaar over te gaan naar een rustigere houding, help je mevrouw Jansen ook om te kalmeren.
9. Communiceer open en speel in op de behoeften van de persoon
Als mevrouw Jansen eenmaal gekalmeerd is, en er moeten speciale handelingen verricht worden, leg dan van tevoren uit wat je gaat doen en waarom. Kort en krachtig. In eenvoudige bewoordingen. Zodat de handelingen niet als een verrassing komen. Je hebt op dit moment waarschijnlijk zoveel vertrouwen gewekt, dat de mens met dementie jou durft te volgen in jouw handelingen.
Probeer ook te ontdekken of de mens met dementie onvervulde fysieke behoeften heeft, als kou hebben of dorst hebben, en kijk of je troost kunt bieden door aan die behoefte te voldoen (een deken, een glas water, enz. aanbieden).
Want als de stress hoog is, is de adrenaline dit ook. En op het moment dat adrenaline gaat zakken, voel je kou. Daarom is het heel belangrijk om comfort te bieden.
10. Wees bereid om te gaan waar zij/hij op dat moment is
Mensen met dementie voelen zich op deze momenten doorgaans doodsbang. Ook als iemand heel kwaad is. Er is vaak de angst om de controle te verliezen. Mensen voelen dat ze de grip op zichzelf verliezen en dit is op zichzelf al een angstige ervaring. Zorg er dus echt voor om daar te zijn waar zij zijn. Stap in hun belevingswereld. Kijk door hun ogen. Sta aan hun kant. Laat voelen dat het jou ook raakt. Laat de impact blijken. Zodat ze voelen dat ze veel voor jou waard zijn en je hen wilt helpen.
Conclusie
Dit alles is niet eenvoudig. Ik begrijp het. ik heb zelf menig tikken gekregen in het verleden. Het is vallen en weer opstaan. Maar hou dit in je achterhoofd en je komt heel ver!
Zet hem op!
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
