Sparren met Sarah | Waarom bestempelen we mensen met dementie als ‘agressief of geagiteerd’ en is dit terecht?
Wil je de nieuwste inspiratie ontvangen? Meld je aan via de volgende link: https://psychologieintheater.activehosted.com/f/5
Vandaag wil ik het over iets heel belangrijks hebben. Onze kijk op dementie. En dit is nodig. Want hoe vaak ik in zorgdossiers wel niet lees ‘mevrouw is agressief’, ‘geagiteerd’, ‘niet te corrigeren’, ‘luistert niet’, ‘werkt niet mee’, ‘is tegendraads’, ‘doet het expres’ Heel eerlijk: het is verontrustend.
Want waar we het eigenlijk over zouden moeten hebben, is wat er werkelijk speelt. Namelijk, dat de mens met dementie door zijn hersenaandoening zo vaak GESTRESST is en wij niet in staat zijn te achterhalen wat er werkelijk speelt en hier vervolgens gunstig op kunnen reageren.
Dit is een wezenlijk andere kijk namelijk. In het eerste geval wijzen we met de vinger naar de mens met dementie. Zij zijn het probleem.
In het tweede geval leggen we de verantwoordelijkheid bij onszelf neer. Wat ons tegelijkertijd de mogelijkheid geeft om er iets aan te doen. De situatie ten goede te keren. Met de juiste omgangstechnieken.
Net zo vaak lees ik overigens in artikelen dat ‘dementie agitatie of agressie veroorzaakt’. Dit is simpelweg niet waar. Dementie veroorzaakt stress doordat de mens met dementie moet functioneren met een aangedaan brein. Het mooie is wel dat ons brein gelukkig goed functioneert. En wij dus veel problemen en uitdagingen kunnen voorkomen en ondervangen. Door comfort te bieden. Helaas raken wij vaak ook enorm gestresst door het gedrag. Met alle gevolgen van dien. Waardoor we niet meer gunstig kunnen reageren. Even een voorbeeld:
Pa, ma, mevrouw Diekema, meneer Jansen, of wie ook, staat met een mes in zijn of haar handen en daar ben jij. De hulpverlener of mantelzorger. Je ziet dit. Je weet dat dit gevaarlijk is. En reageert. Binnen no time. Vaak zonder na te denken.
He! Wat doe je! Niet doen, dat is gevaarlijk! En pats, daar pak je die pols vast.
Wie is er nu agressief? Mevrouw Diekema of jij. Want jij grijpt de pols vast.
Als ik jou dit zeg, zal je waarschijnlijk in verweer komen. ‘Maar ik moet wel wat doen, want dit is gevaarlijk. Wat had ik dan moeten doen!’
Je vindt dat je er recht op hebt om de pols vast te pakken, het mes (met alle risico’s van dien) uit haar handen te trekken, op te bergen, te verstoppen en meer.
Je vindt misschien ook wel dat als deze situatie zich vaker voordoet, je het recht hebt om medicatie te geven. Maar wie moet die pil dan slikken. Jij of mevrouw Diekema. Want wie was hier nu agressief?
‘Maar iedereen pakt dit zo aan binnen mijn familie of zorgteam’. Inderdaad, het is waar. We missen allemaal eigenlijk nog steeds de technieken om dit gedrag op een andere manier aan te pakken.
Want anders zouden we anders gereageerd hebben. Bijvoorbeeld zo:
Hi mevrouw Diekema! Wat fijn om u te zien. (Je klapt even in je handen, steekt je handen in de lucht en zorgt voor een grote visuele prikkel ‘hallo! En belangrijk, straalt uit dat je echt bij iemand wilt zijn. Door de prikkel groot te maken, herleid jij hun aandacht van het mes naar jou.
Vervolgens geef je ze een hand (op de speciale handgreep methode, die wordt aangereikt in muziektheatershow ‘Dag Mama’) zodat je ‘input’ kunt geven en de kans groot wordt dat mevrouw Diekema het mes loslaat.
Jij kijkt niet naar het mes. Je vestigt niet jouw aandacht erop. Je weet dat het er is. Je houdt het in jouw achterhoofd. Maar bent hoofdzakelijk bezig om de aandacht te verleggen. Want dat is jouw kracht.
Om mensen met dementie ondanks hun haperende brein te helpen een object of wens los te laten door hun aandacht te verleggen. Het draait allemaal om jouw vaardigheden, jouw kennis en kunde om op deze situatie gunstig te reageren.
Nu zou je je kunnen afvragen wat dat mes daar uberhaupt doet? Goede vraag. Het vormt een risico. We kunnen het weghalen. De omgeving reguleren. Maar ook dit brengt weer de nodige risico’s met zich. Want ik kom geregeld omgevingen tegen die zo gereguleerd zijn dat ieder risico op ongelukken de kiem in is gesmoord. Maar hiermee is er weer een nieuw probleem ontstaan. De omgeving is doods. Saai. Leeg. Stil. En dan treedt er weer die bekende verveling op. Die overprikkeling. Waardoor mensen uit noodzaak wel moeten gaan lopen of op de tafel moeten slaan, de planten moeten kaalplukken om prikkels te maken. Een regel is: voor alles wat je weghaalt moet er iets nieuws worden teruggelegd. Haal je een kartelmes weg, dan leg je een botermes met banaan terug. Zodat ze vooral kunnen blijven snijden. Je vervangt.
THEATERSHOWS DAG MAMA 1 & 2 - SAMEN HET BÉSTE GEVEN
BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!
In plaats van weer over te gaan op medicatie. Want hoeveel mensen met dementie toch wel geen medicijnen krijgen, om te compenseren voor ons gebrek aan inlevingsvermogen of omgangskunde. Even een voorbeeld.
Mevrouw Jansen heeft ten gevolge van haar hersenaandoening geen controle meer over haar blaas én is zich niet bewust van het feit dat haar broek nat is. Haar echtgenoot wel en daar komt ie, op Mientje af.
‘Mientje, loop even mee. Je bent doorgelekt van urine. Ga hier maar even staan, dan kleed ik je uit.
Nee, ga weg, ik ken u niet
Hoezo nee, Mientje, werk even mee. Ik ben je echtgenoot. .
U bent mijn echtgenoot? nee hoor, die is veel jonger. U bent een oude man.
Meewerken nu Mien.
Wat we Mien nu eigenlijk vragen is om zich uit te kleden in die koude betegelde badkamer onder het toeziend oog van een wildvreemde man. En als ze zich dan verzet, of die wildvreemde man van zich afslaat, noemen we haar gedrag ‘agressief. Niet cooperatief’.
Ik noem het adequaat. Ik maak mij meer zorgen als mevrouw dit alles passief toelaat. Dan zou ik gaan onderzoeken of er sprake is van apathie of een depressie.
We zijn zo gewend om onze vinger te wijzen naar de persoon met dementie. Zij werken niet mee. Zij zijn het probleem. Zij hebben pillen nodig. Pillen die, zoals blijkt uit onderzoek naar de effecten van anti psychotica over 10 jaar, leidt tot een verhoogde kans op hartfalen, nierfalen, hartaanvallen, beroertes Heftig! Terwijl heel veel gedrag van de mens met dementie adequaat is.
We moeten vooral nieuwsgierig blijven. We moeten onderzoeken waar het gedrag vandaan komt. Is er sprake van verveling? Heeft iemand pijn? Honger, dorst, pijn, discomfort, is er sprake van onbegrip? Harde geluiden? Teveel of te weinig prikkels?
En hebben wij wel de tools in handen gekregen om hiermee om te gaan. Vooral dat laatste vind ik een belangrijke vraag. Want hoe gemakkelijk we wijzen naar de mens met dementie, even gemakkelijk wijzen we naar de mantelzorger of zorgverlener. Maar eigenlijk moeten we wijzen naar de overheid. Hoe kan het bestaan dat dit prachtige vak al jaren te maken heeft met leegloop van personeel. Met bezuigingen? Hoe kan dat? De situatie is inmiddels zo ernstig geworden dat we het inzetten van robots tijdens zorgmomenten een goed idee vinden. Hiermee geven we aan geen enkele blijk te hebben van de complexiteit van het omgaan met mensen met dementie. Noch waardering voor het belangrijke werk van de zorgverlener. Mantelzorger. Hierover in een andere blog meer.
Wil je je kennis vergroten en prachtige skills in handen krijgen voor de omgang? Kom naar muziektheatershow ‘Dag Mama’!
www.dementieintheater.nl
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
