Menu
HOE REAGEER JE OP MENSEN DIE VOORTDUREND SPULLEN VERZAMELEN OF WEGPAKKEN?
Sarah Blom ontwikkelde muziektheatershow DAG MAMA, die inmiddels al meer dan 300.000 mensen heeft mogen helpen in het omgaan met dementie. Eerder schreef ze ook een bestseller vol tips over omgaan met dementie ‘JIJ bent toch mijn dochter. Dit boek over omgaan met dementie heeft vele harten mogen raken met kennis en inzichten. In dit artikel gaat ze in op de vraag: ‘hoe te reageren wanneer iemand voortdurend aangeeft naar huis te willen?’ De vraag van de verzorgende luidt: ‘Een bewoner met dementie vraagt steeds wanneer ze naar huis mag. Hoe kan ik hier het beste op reageren?’
ANTWOORD
‘Het verzamelen van spullen is een bekend verschijnsel bij mensen met dementie. De spullen die iemand met dementie verzamelt, staan ergens symbool voor. Het is vaak niet “zomaar een voorwerp”.
Een lege schoenendoos kan symbool staan voor een lijkkist van een overleden familielid, een sok voor een baby, een stoel voor een kruiwagen, noem maar op. Ook hebben voorwerpen een emotie. Een pop kan troost bieden, maar ook verdriet aanduiden als iemand zijn kind is verloren.
Het is belangrijk om te weten dat het verzamelen van spullen altijd een onderliggende oorzaak heeft. Het verzamelen van voorwerpen geeft een behoefte aan, en als je erachter komt wat die behoefte is, kun je je cliënt hierin tegemoet komen.
Onlangs was ik bij een cliënt en die had op haar kamer een hele rij staan met lege schoenendozen. Nu kan je al snel denken ‘mevrouw is verward, ze weet niet wat ze ermee moet’. Maar wat bleek. Met het toepassen van de juiste gesprekstechnieken kwam ik erachter dat de schoenendozen symbool stonden voor alle lijkkisten van haar familieleden. Toen pas kon ik haar helpen.
Een voorwerp staat vaak ergens symbool voor.
VOORZIEN IN BEHOEFTE
Iemand die bijvoorbeeld steeds lepeltjes meeneemt, kan dit aanzien voor schoolkrijtjes, omdat hij vroeger als leraar voor de klas stond. Het kan dan helpen om hem bijvoorbeeld échte krijtjes te geven en een schoolbord of een pen en papier, zodat hij hiermee notities kan maken. Maar iemand kan ook lepeltjes verzamelen omdat hij dit aanziet voor schroevendraaiers, omdat hij vroeger altijd als klusjesman heeft gewerkt. Het kan dan helpen om hem af en toe mee te nemen naar een klushok, of veilig materiaal aan te reiken waarmee hij kan sleutelen. Zodat je in zijn behoefte voorziet.
Lees ook: Sarah Blom: ‘Zo reageer je op “ik wil naar huis”‘ >>
Een andere belangrijke onderliggende reden van het verzamelen kan het creëren van houvast zijn. Iemand met dementie raakt steeds meer zichzelf, zijn identiteit kwijt. Dit is een uiterst angstig proces en het verzamelen is een manier om deze angst te bezweren. Om jezelf als het ware te overtuigen van het feit dat je als mens nog bestaat: kijk, ik ben er nog! Door een handtas bijvoorbeeld vol te stoppen met spullen, voelt de cliënt zichzelf vanbinnen als het ware minder leeg (de symboliek van het verzamelen).
Er was bijvoorbeeld een vrouw met dementie die steeds servetten verzamelde, en kamers van medebewoners binnensloop om hun beddengoed uit te kloppen. We kwamen er uiteindelijk achter dat ze met het kloppen zichzelf een denkbeeldig schouderklopje gaf. Ze had dat nodig: aandacht, bevestiging, complimenten. Dus toen de verzorgenden haar onder andere regelmatig complimenteerden en uitnodigden voor huishoudelijke klusjes, werd het klopgedrag minder.
Mensen die verzamelen hebben vaak een moeilijke jeugd gehad. Ze komen meestal uit een instabiel gezin en hebben als kind trauma’s meegemaakt. Ze zijn onveilig gehecht. Deze omstandigheden verhogen de kans op het vertonen van verzameldrift in de dementie. Het zijn deze mensen die heel veel houvast nodig hebben, omdat ze de veilige basis in zichzelf missen. Ze hadden hun leven lang al veel controle nodig, wat zich in de dementie uit in het verzamelen van voorwerpen.
Dementie in Theater
DAG MAMA 1 & 2
Zodat het leven met dementie zoveel mogelijk een gelukkig leven kan zijn
HOE REAGEREN?
Iets wat je als verzorgende of mantelzorger vooral níet moet doen, is de spullen afpakken van de mens met dementie, of blokkeren door de spullen achter slot en grendel te leggen. Dat maakt de angst alleen maar erger, omdat iemand geen houvast meer heeft aan de spullen. Dus als een bewoner steeds dossiers en belangrijke paperassen meeneemt, leg dit dan niet achter slot en grendel in een kast, want dit maakt de cliënt angstiger. Een betere methode is vervangen: iets anders bieden, iets anders doen, iets anders geven dan dat wat mensen op dat moment doen. Als je erachter komt wat iemand graag verzamelt, zorg er dan voor dat dit op verschillende plekken voor het grijpen ligt. Dus als iemand uit is op jouw papieren: leg dan op bepaalde plaatsen achteloos wat A4tjes, tijdschriften en andere gelijkende spullen neer. Uiteraard kun je dan je eigen zorgdocumenten veilig opbergen.
Ik kende een dame die steeds kunstgebitten en brillen verzamelde. Wat bleek: ze werd aangetrokken door alles wat glom en blonk. Dus legden we op haar looproute glimmende dingen neer, zodat ze deze pakte, in plaats van het kunstgebit van de buurvrouw.
Een andere dame van 98 had de hongerwinter meegemaakt. Ze nam steeds overal brood mee, en stopte dit onder haar matras. Ze werd voortdurend geteisterd door dwanggedachten als ‘niks verspillen’, ‘je kunt het straks nog nodig hebben’, ‘niet laten liggen!’.
Dit zie je veel bij mensen die verzamelen, ze worden voortgedreven door deze dwangmatigheid. Ze kunnen niet anders. We besloten om onder andere verpakte ligakoeken rondom haar bord en zichtplekken neer te leggen, zodat ze deze spullen pakte om onder haar matras te leggen in plaats van brood. Hiermee was het probleem verdwenen. Immers, liga’s beschimmelen niet zoals brood.
Het is dus belangrijk dat je als verzorgende dit gedrag in goede banen leidt, in plaats van dat je het blokkeert. Je eerste impuls is om iets af te pakken, maar doe dit dus vooral niet. Mensen die verzamelen hebben houvast nodig. Verzamelen mensen omdat ze angstig zijn? Zoek dan naar manieren om deze angst gedurende de dag te bezweren, bijvoorbeeld door het bieden van een goede dagstructuur, dezelfde gezichten, en het zelfverzekerder maken van je cliënt. Focus je niet enkel op het verzamelen, maar kijk wat hierachter zit en ga hiermee aan de slag.
Tot slot is het een tip om je cliënt iets te geven waar hij de spullen in kan doen, bijvoorbeeld een tas. Want de angst is nooit helemaal weg: als je een voorwerp eenmaal iets bezit, kun je het ook weer kwijtraken. Dus bied iets waar ze het veilig in kunnen wegstoppen. Wel zo gemakkelijk ook als je af en toe iets kwijt bent, je weet waar je kan beginnen met zoeken.
DAG MAMA: DE INDRUKWEKKENDE MUZIEKTHEATER SHOW MET LEZING VAN SARAH BLOM
Omgaan met dementie hoeft niet het einde te zijn. Er is nog zoveel mogelijk, als je maar weet hoe je moet omgaan met dementie. De beste inzichten en handvatten/ tips over omgaan met dementie te laten bestaan uit mooie contactmomenten. Dit is de missie!
Klik hier voor meer informatie of klik hier om uw tickets te reserveren!
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
