Wil je de nieuwste inspiratie ontvangen? Meld je aan via de volgende link: https://psychologieintheater.activehosted.com/f/5
Menu
Wat kunt u als mantelzorger doen voor uw naaste in het verpleeghuis?
Sarah Blom ontwikkelde muziek theater voorstelling over dementie ‘DAG MAMA’ met lezing en workshop, die inmiddels al meer dan 310.000 mensen heeft mogen helpen in het omgaan met dementie de afgelopen 5 jaar. Eerder schreef ze ook een bestseller vol tips over omgaan met dementie ‘JIJ bent toch mijn dochter. Dit boek over omgaan met dementie heeft vele harten mogen raken met kennis en inzichten.
Wat zeg ik tegen mevrouw de Bruin?
De woorden spoken al uren door mijn hoofd: onethisch, kan dit wel, mag dit wel?
Ik denk helaas dat we geen andere keus hebben dan onze verpleeghuizen op slot te gooien. Als ouderenpsycholoog zet ik mij jaren in voor deze kwetsbare mensen. Ze verdienen een menswaardig bestaan. Ik vecht daarvoor. Met shows, met muziek, met boeken. Met mezelf.
Maar nu ik hier sta, midden in de huiskamer, merk ik dat ik mezelf de laatste tijd een beetje ben kwijtgeraakt. Ik weet het even niet. Wat zal ik zeggen tegen mevrouw de Bruin die nu al 6 keer vraagt naar haar dochter? Of tegen meneer de Vries die al de hele ochtend huilt en schreeuwt om zijn vrouw? Met zijn hoofd bonkt hij tegen de muur. Bang en verloren.
Ik kijk om mij heen
Het doet verdomde zeer. Ik kijk om mij heen. Daar ligt hij in de hoek van de huiskamer in zijn grote bed: meneer Jansen. Hij ademt zwaar. Ik loop op hem af: ‘Meneer Jansen?’ Hij reageert niet. Het blijft doodstil. En ik denk maar één ding: was zijn dochter nu maar hier, dan lichten zijn ogen altijd op. Dan is er die kleine reactie in zijn gezicht, een wenkbrauw die opveert.
Samen zingen ze altijd liedjes, hand in hand. ‘Klein klein zigeunertje, wat doe je in mijn hof’
Hoe lang moet dit duren? Als je je naaste naar een verpleeghuis brengt, weet je dat de dag komt dat je afscheid moet nemen. Dat de dood jouw dierbare komt halen. Maar tot die tijd ben je daar: je verzorgt, ondersteunt, bemind. Je bent er, soms een paar dagen in de week.
En langzaam leef je toe naar het moment dat je hopelijk kunt zeggen ‘het is goed zo’.
Maar werkelijk niemand heeft je voorbereid op dit hartverscheurende afscheid.
Hoe kunnen mantelzorgers toch iets betekenen?
Afgezonderd worden van de buitenwereld, losgesneden van bijna al het vertrouwde om je heen, is schrijnend. Hoe zal het onze bewoners vergaan? Zullen de ogen van meneer Jansen na een aantal weken of maanden nog oplichten als dochter komt? Zal hij haar straks nog herkennen? Zal hij überhaupt nog leven? Ik pak zijn hand vast en zie mijn traan op zijn hand vallen. Zachtjes begin ik hun liedje te zingen ‘klein klein kleutertje, wat doe je in mijn hof’
En terwijl ik zing, denk ik hard na. Hoe kunnen mantelzorgers toch íets betekenen voor hun naasten met dementie? Ik hoor politici praten over bloemen en kaartjes, over belletjes en tv schermen.
Maar heel eerlijk zijn vooral de mensen met beginnende dementie tot matiggevorderde dementie hierbij gebaat. Mensen die verder gevorderd zijn in hun dementie missen vaak het begrip om hiervan te profiteren. Ze hebben lichamelijk contact nodig, nabijheid en intimiteit.
Om in deze schrale situatie toch wat tips te kunnen reiken, heb ik hieronder een aantal ideeën uiteengezet.
THEATERSHOWS DAG MAMA 1 & 2 - SAMEN HET BÉSTE GEVEN
BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!
Maak een fotoschort voor de verpleging
Maak een schort voor de verpleging waarop u uw foto afdrukt. Zodat mensen tijdens de zorg uw hoofd zien, uw lach, de twinkeling in uw ogen, uw liefdevolle blik. Mensen reageren daar doorgaans heel sterk op. De (ochtend)zorg is vaak een lastig moment voor mensen. Het zien van de naasten geeft hen een goed gevoel, het maakt gelukshormonen aan.
U kunt uw foto ook afdrukken op een bananenkussen. Of een hoes maken van fijne materialen. Door deze bij mensen in bed te leggen, ervaren velen nabijheid.
In dit licht kan u trouwens ook een placemat laten drukken met foto’s van de familie.
Het masker spel
Laat een masker maken met een foto van uw gezicht. De verzorging kan dit masker aanreiken aan uw naaste met dementie en er een spel van maken. Tijdens het spel kan het masker bij uw naaste worden opgezet, bij de verpleging of een andere bewoner. Spelenderwijs worden herinneringen aan u als familielid opgehaald, eventueel met foto’s erbij.
Zing of musiceer van een afstandje
Mogelijk bent u in de gelegenheid om op de stoep van het verpleeghuis muziek te spelen. Met een trompet, gitaar of anderszins. Muziek prikkelt het brein en werkt sterk op het gemoed. Het is natuurlijk ook mogelijk om de favoriete muziek van uw naaste op te nemen en te laten afspelen in het tehuis. Op YouTube hebben muziektherapeuten een speciale lijst samengesteld. Klik hier óf hier Oude hoorspelen werken doorgaans ook erg goed!
Neem persoonlijke boodschappen op die de verpleging kan afspelen
Ik zie in verpleeghuizen naasten die iedere dag hun geliefde helpen met opstaan of naar bed gaan. Dit kan nu niet meer, en dat kan heel ontregelend werken. Mogelijk kunt u een persoonlijke boodschap opnemen voor uw naaste, zodat deze kan worden afgespeeld bij het naar bed gaan of ontwaken. En u toch op deze manier uw naaste naar bed kunt brengen met een (digitaal) kusje
Uw stem is sowieso heel heilzaam. Wist u dat uw stem langer herkend wordt dan uw ‘beeld’? Spreek een (roman)verhaal in, rijmpjes, versjes, zing liedjes voor uw naaste. En zeg regelmatig dingen als ‘mama, ik hou zoveel van je’. Je bent zo lief’. Je kunt ervoor kiezen een muziekkussen aan te schaffen om de boodschappen hierin op te nemen.
Naai een voelkussen
Nu een knuffel niet mogelijk is, kun je je naaste een kussen geven waaraan ze kunnen voelen. Door te voelen, kunnen mensen met dementie hun tastzintuigen stimuleren. Dat vinden ze vaak prettig. Het kan in deze tijd ook een manier zijn om nabijheid te blijven ervaren. Zo’n kussen is simpel gemaakt. Je naait er knopen, kant, een houtje-touwtje-sluiting of houten ringetjes op. Een tip: zorg dat alles heel goed vast zit.
Met het oog op zintuigprikkeling kan het ook heel waardevol zijn om met geuren te werken. Geef uw parfum mee aan verzorging. Vraag hen dit af en toe te verstuiven.
Haak samen een sprei
Een ander knutselproject dat je als familie gezamenlijk kunt doen, is het maken van een sprei. Als je als familie allemaal een vakje van de sprei maakt, geef je ziel aan de kamer waar jouw naaste de komende tijd veel zal verblijven. Vertrouwde stoffen en materialen kunnen herinneringen oproepen aan (betere) tijden.
Doe samen online spelletjes
Waar je normaal tijdens een bezoekje aan iemand in het verpleeghuis een potje Rummikub speelt, kan dat ook online – mits uw naaste met dementie de weg nog weet op een smartphone of tablet. Er zijn talloze opties die je samen kunt spelen: denk aan Wordfeud of Patience.
Maak een wie-ben-ik-kaart
Mantelzorgers hebben een schat aan informatie over hun naasten. Kennis die de verpleging niet altijd heeft bereikt. Het kan daarom zinvol zijn als naasten voor de komende periode een A4’tje maken met belangrijke informatie: de wie-ben-ik-kaart. Bijvoorbeeld: Jantientje is vroeger secretaresse geweest, en praat daar graag over, ze drinkt haar koffie zwart, ze wordt graag met de voornaam aangesproken. Dit helpt personeel en zeker invalkrachten om een mooi gesprek te voeren en vooral de eigenheid van de mens met dementie te blijven stimuleren.
Maak een fotoplakboek
Maak een plakboek voor uw naaste met foto’s, die herinneren aan vervlogen tijden. Foto’s die een sterke herinneringen oproepen. Een plezierig moment. Schrijf hier ook iets bij, zodat de verpleging (wanneer hier tijd voor is) deze stukjes kan voorlezen.
Wees eenduidig
Om verdere verwardheid zoveel mogelijk te voorkomen, is het belangrijk om met de zorgverleners af te spreken wat u bijvoorbeeld antwoordt als uw naaste vraagt wanneer u weer langskomt. Voorkom verschillende verhalen. Zorg dat u zoveel mogelijk op één lijn ligt met de zorgverleners.
Aan de telefoon
Wees terughoudend in het tonen van je eigen emoties, omdat je naaste zich hieraan zal spiegelen en hierdoor overstuur kan raken. Dit geldt ook voor momenten zoals het beëindigen van het telefoon- of videogesprek; vaak is het beter om dit ‘resoluut’ te doen (niet twijfelachtig of beladen) om onrust te voorkomen. Wees stabiel in je gedrag, zo verklein je de kans dat je naaste overstuur raakt. En probeer dezelfde gesprekjes te voeren en bewoordingen te gebruiken als ‘normaal’.
Wanneer je merkt dat je te emotioneel bent om te bellen of skypen, doe dit dan niet!
Voorkom onrust waar mogelijk.
Verwoorden
Het kan zijn dat je naaste emotioneel reageert op het contact. Omdat uw naaste de situatie niet begrijpt, kan ze het gevoel hebben dat je haar in de steek laat, en hierover boos zijn. Dat is heel logisch. Probeer die boosheid dan niet te blokkeren, bijvoorbeeld door je naaste ervan te overtuigen dat je er niks aan kunt doen. Alles wat geblokkeerd wordt neemt namelijk in intensiteit toe. Bied in plaats daarvan de ruimte om ze te uiten. En verwoord
Voorbeeld:
de mens met dementie: ‘Je komt nooit langs, je laat mij hier maar zitten!’
u: ‘je voelt je in de steek gelaten, je zou mij zo graag willen zien!’
de mens met dementie: ‘ja, ik vind het schandelig!’
u: ‘je bent er heel boos over’
de mens met dementie: ‘wanneer kom je weer?’
u: ‘je kan niet wachten om mij te zien, ik kan ook niet wachten, we houden zoveel van elkaar, we drinken altijd koffie samen. En een taartje. Je vindt taart zo lekker. Hou je meer van chocola of slagroomtaart?
de mens met dementie: ‘chocola’
Kaartje sturen
Stuur ook eens een kaartje. Mogelijk begrijpt de mens met dementie de boodschap niet, maar de handeling van het krijgen, het voelen, het voorlezen van de boodschap kan heel heilzaam zijn.
Digitale fotolijst
Koop een digitale fotolijst en vul deze met foto’s van de familie. Op deze wijze ziet de mens met dementie voortdurend wisselende foto’s van familie. Dit kan als erg prettig worden ervaren. In dit licht kan het ook zinvol om oude homevideo’s op te zoeken. Mogelijk kan het verpleeghuis deze afspelen. Wellicht reageert u naaste met dementie sterk op de beelden.
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
