Hoe ga je om met weerstand bij wassen of douchen?
Wil je de nieuwste inspiratie ontvangen? Meld je aan via de volgende link: https://psychologieintheater.activehosted.com/f/5
Laatst kreeg ik weer zo’n mooie vraag van een verzorgende. Ze heeft een cliënt met dementie die weigert zichzelf te laten verzorgen. Ze geeft telkens aan dat ze het zelf kan. Bij aandringen wordt ze zo boos dat de bloempotten door de kamer vliegen. De verzorgende heeft werkelijk van alles geprobeerd, maar niks helpt. Help! Wat nu!
De ADL zorg voor mensen met dementie; je kunt er een boek schrijven. Het roept zoveel op. Niet alleen bij de mens met dementie, getuige de vliegende bloempotten door de kamer, maar ook bij de mantelzorgers en zorgverleners. We willen het ook gewoon zo ontzettend graag goed doen. Het is een heerlijk gevoel als iemand er lekker gewassen bij zit. Haren netjes gekampt. Met een heerlijk Andrelon geurtje op. Dit geeft doorgaans ontzettend veel voldoening.
We hebben het gevoel dat we met die wasbeurt nog echt íets concreets voor iemand met dementie kunnen betekenen: yes, ze is schoon en zit er netjes bij. Als mevrouw er ongewassen bijzit, en je ruikt haar zelfs, dan voel je je al snel waardeloos over jezelf. Want je geeft blijkbaar geen goede zorg. Maar wat is goede zorg eigenlijk? Ervoor zorgen dat iemand goed in zijn vel zit, of dat dat vel vooral goed geschrobd is? Dat is de grote vraag 😉
Kijk, als het echt een gevaar voor de volksgezondheid oplevert, of iemand ontwikkelt zelfs wonden door de verminderde zelfzorg, dan is er wel degelijk een probleem. Maar mijn inziens is niet erg als iemand maar eens per twee weken gedoucht wordt. In mijn optiek is goede zorg vooral je eigen waarden en normen kunnen loslaten. Want wat jíj belangrijk vindt, hoeft voor die ander helemaal niet zo te zijn.
Wat heel belangrijk is om te weten: zodra de wasbeurt steeds een strijd oplevert, roept het als vanzelf bij de mens met dementie enorm veel spanning op. En dan neemt de weerstand logischerwijs toe. Men gaat in verzet. En helaas leidt dit verzet ertoe, dat de verzorgende zich enkel meer en meer op de zorghandeling gaat richten.
Maar door je vooral te focussen op ‘ik moet en zal mevrouw douchen’, vergeet je te investeren in het contact. En dit contact is zo ontzettend belangrijk. Ik hanteer vaak de volgende vuistregel: contract voor contract. Ofwel, maak eerst oprecht contact en creëer een fijne sfeer creëren, voordat je overgaat tot de zorghandeling.
Focus verleggen
Dus verleg die focus van de zorghandeling eens naar een ander doel: goed contact met mevrouw maken door eens een kopje koffie te drinken en te kletsen.
En als dit jouw hernieuwde focus is, is belangrijk dat íedereen in het team of de familie zijn focus even verlegt. Want anders blijft mevrouw een negatieve associatie houden bij zorgverleners in het algemeen. Of het nu Chantal is, Petra of Krijn is. Of zus Jannie of broer Piet.
In deze casus komen de verzorgenden waarschijnlijk al zeer gespannen de kamer van mevrouw binnen. En daarmee verknal je het ruw gezegd vaak al in de eerste paar seconden. Als je binnenkomt met een gezichtsuitdrukking als: het gaat toch niet lukken….dan voelt de ander dit feilloos aan en zal logischerwijs in de afweer schieten. Bovendien kom je door dit negatieve denken niet in jouw kracht. En precies dit heb je zo vaak nodig in de zorg.
Om uit deze negatieve spiraal te komen is het heel belangrijk dat je een nieuwe emotionele ervaring bij mevrouw creëert. Zodat ze ervaart dat het fijn is om bij jou te zijn. En ontdekt dat ze haar weerstand kan laten zakken.
Als ik dit adviseer, zie ik geregeld dat zorgverleners en mantelzorgers te hard hun best gaan doen. Ze gaan een kamer binnen en het contactmoment moet vervolgens vooral héél gezellig zijn. En dan valt het vaak vies tegen als mevrouw daar “helemaal niet zo leuk” op reageert.
Doe vooral niet te hard je best, zeg ik dan. Ga gewoon even bij mevrouw zitten en doe even helemaal niks. Laat iemand gewoonweg even wennen aan jouw energie. Komt er niks, prima. Reageert ze niet op je vraag, stel dan geen vraag. Je bent even samen en er hoeft niks. Daar gaat het om.
THEATERSHOWS DAG MAMA 1 & 2 - SAMEN HET BÉSTE GEVEN
BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!
Mantra
Wanneer jouw focus ligt op een ontspannen en ongedwongen samenzijn, in plaats van de zorghandeling, ontspan je waarschijnlijk als vanzelf. Wat verder helpt is om voordat je de kamer binnengaat even diep adem te halen, stevig met je voeten op de grond te gaan staan, en tegen jezelf te zeggen: ik kan dit, ik ben sterk, ik kan dit aan. Deze zinnen herhaal je voor jezelf als een soort mantra, totdat je voelt dat je in jouw kracht komt. Door deze zinnen te herhalen, is er ook even helemaal geen ruimte in ons hoofd voor al die negatieve gedachtes die ons zo vaak uit onze kracht halen: ‘ze werkt altijd tegen, dit kan zo niet langer, dit is niet humaan, ik ben geen goede verzorgende of goede dochter, waarom lukt het niet.
Tappen
Ik adviseer verzorgenden of familieleden ook om tijdens deze affirmaties (gedachten die je door herhaling steeds meer gaat geloven) hun lichaam op bepaalde plekken te tappen. Tappen is een techniek waarmee je innerlijke blokkades kunt opheffen. Je tikt ritmisch op bepaalde lichaamsdelen, waardoor diepere emotionele spanningen jouw lichaam verlaten. Hierdoor kalmeer je vaak enorm. En zo zijn er nog veel meer krachtige technieken, die verzorgenden en familieleden niet mee krijgen. Maar oh zo belangrijk zijn. Daarom hebben we ze verwerkt in onze nieuwste muziektheater show Dag Mama 2. Verzorgenden en mantelzorgers zijn zo dankbaar.
Kinderwond
Merk je dat het gedrag van de mens met dementie jou erg raakt, dan is het sowieso goed om met jezelf aan de slag te gaan. Door juíst deze “moeilijke” contactmomenten aan te gaan. Kijk, je zou kunnen zeggen: laat de zorgverleners/mantelzorgers die het beste met mevrouw om kunnen gaan de wasmomenten op zich nemen. Maar ik ben er juist voorstander van om de zorg te laten uitvoeren door mensen die het erg lastig vinden om met het gedrag van mevrouw om te gaan. Omdat zij het meest kunnen groeien in deze situatie. Waarschijnlijk raakt het gedrag van de mens met dementie aan een oude kinderwond. Misschien voelde je je vroeger door je vader afgewezen. Als de mens met dementie jou dan wegduwt en zegt: “Ik wil jou niet.” Dan kan dit jou heel diep raken. Het raakt aan jouw kinderwond. Als het jou lukt om het niet persoonlijk op te vatten, en de situatie ten goede te keren, dan groei je als mens. Hetzelfde geldt natuurlijk voor familie.
Hoe je ervoor zorgt dat deze afwijzing jou minder raakt? Hier besteden we in DAG MAMA 2 ook aandacht aan. Het begint bij bewustwording. Als je voelt dat het gebeurt, laat je het even toe, en projecteer het niet op mevrouw. Zij heeft deze pijn misschien getriggerd, maar niet veroorzaakt. Dus in plaats van dat je denkt: die trut luistert weer niet, realiseer je echt dat dit iets van jóu is. Uit jouw verleden. Jouw kinderwond. Jij bent gevoelig voor afwijzing. Dat is niet haar schuld. Adem diep in en uit, sluit je ogen, en sta even stil bij het lichaamsdeel waar je de pijn voelt.
Eerst een voetenbadje
Wassen is trouwens een groot en abstract begrip. Je kunt – als je haar vertrouwen hebt gewonnen- ook beginnen met het wassen van een lichaamsdeel dat ver afstaat van de intieme delen. Door mevrouw bijvoorbeeld een voetenbadje te geven. Maak met het team én de familie een duidelijk stappenplan. Bijvoorbeeld: de komende 2 weken focussen we ons op het goede contact. We zorgen voor een fijne emotionele ervaring. Er hoeft even helemaal niks. De week erop kunnen we starten met een voetenbadje. De spanning is hierbij waarschijnlijk laag. Ze kan op haar stoel blijven zitten, met de kleren aan. Deze successen bouw je steeds verder uit. Naar andere lichaamsdelen.
En soms blijft het gewoon een kwestie van uitproberen. Het is sowieso erg belangrijk je te verdiepen in iemands verleden. Ik begeleidde eens een vrouw die als klein meisje in het Jappenkampen had gezeten. Het lukte mij niet om mevrouw te douchen of te wassen aan de wastafel wastafel. Totdat ik besloot haar met kleren en al te douchen. We trokken haar een wijd T-shirt en een onderbroek aan. Hierdoor voelde ze zich veilig genoeg om de zorg toe te laten. Soms wals en zing ik met mensen met dementie, terwijl ik hen verzorg: “Van vooor, naar achter, van links, naar rechts…” En tegelijkertijd beweeg ik mijn washand van voor naar achter, van links naar rechts. Ook is de pdl-methode heel belangrijk. Ofwel, dek lichaamsdelen af die op dat moment niet gewassen worden.
Keuzes geven
Geef de mens met dementie ook altijd keuzes: is het water warm genoeg, of wilt u het warmer? Wilt u een kopje koffie drinken voor of na het douchen? Wilt u dat ik eerst uw linkervoet of rechtervoet was? Door keuzes te geven voelt iemand zich niet compleet overgeleverd aan de situatie, maak geef je een stukje controle, houvast en identiteit terug.’
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
