De psycholoog helpt mevrouw Salomon bij haar traumatische herbeleving
Wil je ook de nieuwste tips en verhalen ontvangen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief: klik hier
GEURTJEEEE! GEURTJEEHEHE!’
‘GEURTJEEEEEEE!’
Het is maandagmorgen als ik langs de kamer van mevrouw Salomon loop.
Terwijl de meeste mensen nog op bed liggen, klinkt er uit haar appartement luid geschreeuw.
Het is gek genoeg inmiddels een vertrouwd geluid geworden. Ook al gaat het door merg en been. Deze diepe oerkreet.
Mevrouw Salomon schreeuwt iedere dag van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avond laat. Om haar overleden zusje Geurtje. Die ze verloor tijdens de oorlog. Doorgeschoten door de Duitsers. Gefuseerd voor de deur van haar ouderlijk huis. Omdat ze even het handje van haar moeder losliet. Mevrouw Salomon, toen 7 jaar oud, zag het voor haar ogen gebeuren.
En precies 80 jaar later dreunen de geluiden nog net zo hard door in haar hoofd. De geluiden van schoten, van tanks, van kletterende laarzen. Van schreeuwende Duitsers. Van haar krijsende moeder, die op haar knieën op de grond valt.
‘AAAAAHHHHH! GEURTJEEEE! GEURTJEEEHEHEHE!!’
Bij haar deur blijf ik staan en twijfel. Zal ik naar binnen gaan? Zal ik doorlopen? Ik heb zo een afspraak. En heel eerlijk vallen de bezoekjes naar mevrouw Salomon mij zwaar. Geconfronteerd te worden met zoveel menselijk lijden. Met iemand die zo zwaar lijdt.
Zachtjes doe ik de deur open. Mevrouw Salomon zit naakt op de grond. Haar ogen staan wild. Ze slaat voortdurend hard op haar been. Terwijl ze schreeuwt. Huilt. En kermt.
‘GEURTJEEEEE! GEURTJEEEEEEEE!’
Ik kan niet zeggen dat het went. Dat het mij makkelijk afgaat na zoveel jaar omgaan met dementie. Ook bij mevrouw Salomon hebben we vele soorten medicatie en benaderingsplannen uitgeprobeerd. Maar helaas kun je van de 10 mensen met dementie er maar 5 echt helpen.
Met de deur op een kier ga ik op de grond zitten. Op gelijke hoogte van mevrouw Salomon. Een belangrijke stap in het contact die gemakkelijk wordt overgeslagen. Helaas ‘hangen’ we maar al te vaak boven onze cliënten.
Mevrouw Salomon heeft werkelijk haar hele kamer verbouwd. Haar matras uit het bed gegooid. Haar dekens op de grond gegooid en haar inco-broekje volledig verscheurd. De foto’s van haar vader, moeder en zusje liggen voor haar op de grond.
Ik besluit voor even op de grond te blijven zitten. En haal diep adem. Mevrouw Salomon is rood aangelopen. Evenals haar been. Van al het slaan. Dan zie ik haar handen naar haar hoofd gaan. Ze pakt haar haren vast en begint te trekken. Ze lijkt werkelijk iedere haar uit haar hoofd te willen trekken.
Ik open mijn tas, scheur wat papier uit mijn kladblok en kruip langzaam richting mevrouw Salomon. Op 2 meter afstand van haar blijf ik zitten. Schuin voor haar. Zo houd ik haar gezichtsveld vrij. Dit is belangrijk. Maar al te vaak gaan we recht voor iemand zitten of staan en verhogen zo onbedoeld de stress.
Dan ga ik op mijn buik liggen en geef haar het papier in handen. Ze grist het uit mijn handen en begint te scheuren. Terwijl ze harde oerkreten maakt: ‘AAAAAHHHH! AAAAAHHHHHH!’
Ik haal even diep adem en schreeuw mee. ‘AHHHHHHHHHH’ ‘AHHHHHH.’
Mevrouw Salomon kijkt even op, gaat dan verder met scheuren, om vervolgens het papier weg te gooien en verder te gaan met slaan op haar been.
‘GEURTJEEEEEEHEHEHE! GEURTJEEEEEEHEHE!
Langzaam kruip ik steeds verder naar haar toe. Op één meter afstand blijf ik zitten. En begin haar emoties te verwoorden
‘Je wilt naar Geurtje! Je mist haar zo.’ Ik leg mijn hand op mijn hart. ‘Je wilt bij Geurtje zijn. Het doet zo’n pijn.’
THEATERSHOWS DAG MAMA 1 & 2 - SAMEN HET BÉSTE GEVEN
BINNENKORT BIJ JOU IN DE BUURT!
IK VOEL EEN TRAAN OVER MIJN WANG ROLLEN. gebeurt vaker als ik zo dichtbij de pijn ben. De pijn van mijn clienten. Hun pijn. Maar ook maar al te vaak onze pijn. Want we kennen het allemaal. Op momenten. Dat gevoel van verlatenheid. Van verdriet. Eenzaamheid. Het maakt ons menselijk. Goede hulpverleners.
Mevrouw Salomon kijkt mij met grote opengesperde ogen aan. Dan zie ik urine langs haar been lopen.
En ik voel maar één ding. Ik wil naar haar toe. Ik wil haar vasthouden. Dichtbij haar zijn. Ze is al zo lang alleen. Want als een trauma als een rode draad door jouw leven loopt, wordt verbinden met andere mensen vaak ook moeilijk. Mevrouw Salomon is niet getrouwd, heeft geen kinderen of huisdieren of vriendinnen die langskomen.
Zachtjes trek ik mijn broek en shirt uit. Niet alleen om mijn kleren te beschermen tegen de urine, maar ook om mevrouw Salomon huid op huid contact te kunnen geven. Net als bij baby’s zorgt huid-op-huid contact voor een betere lichaamstemperatuur, hartslag en bloeddruk. Het vermindert pijnklachten, en verhoogt haar gevoel van veiligheid en geborgenheid.
En dus leg ik mijn hand op haar been; op de plek waar ze voortdurend slaat, en pak haar hand met de eerstvolgende klap vast. Dan beweeg ik hem op en neer. Op en neer. Want ritme kalmeert. Net als baby’s rustiger worden van wiegen en sussen.
Vervolgens geef ik gelijk ritmisch druk af in haar handpalm (deze handgreep leg ik uit in mijn theatershows Dag Mama 1 & 2).
Hiermee verhoog ik niet alleen haar lichaamsbeleving (wat zorgt voor diepe ontspanning) maar ook serotonine- (het gelukshormoon) en oxytocine niveau (een hechtingshormoon).
Even haal ik heel diep adem en ga achter haar zitten. Met mijn buik tegen haar blote rug. Ik voel hoe gespannen ze is. Hoe hoog en oppervlakkig ze ademt. Snel. En onregelmatig.
Ik haal een aantal keer diep in- en uit adem. Ik ga door tot haar spiegelneuronen dit oppikken, en onze ademhaling synchroon wordt. Waardoor haar zuurstofgehalte en doorbloeding van de hersenen verbetert.
Mevrouw Salomon blijft schreeuwen en huilen en ik merk dat ik ook begin te huilen. Is het verdriet? Zijn het de zenuwen? Ik weet het niet. Maar als je zo dichtbij elkaar bent, als je echt empathisch kunt zijn, gebeuren dit soort dingen vaker.
Dan leg ik mijn andere hand op haar voorhoofd en beweeg haar achterhoofd richting mijn schouder.
Met mijn hand geef ik diepe druk op haar voorhoofd. Een lichaamstechniek die zo’n intense ontspanning teweeg kan brengen. Niet voor niks.
Want toen wij in de baarmoeder zaten en ons voorhoofd de baarmoederwand raakte, ervaarden we diepe druk. We voelden ons veilig. We voelden ons geborgen.
En het is precies dit oergevoel dat jij kunt oproepen bij jouw cliënt of naaste.
Mevrouw Salomon schreeuwt en ik zit dicht tegen haar aan. Met mijn armen stevig om haar heen. Zo baken ik haar in. Haar lichaamsbeleving en gevoel van veiligheid worden verhoogd. Dan begin ik mevrouw Salomon te wiegen, terwijl ik zachtjes op het ritme neurie. Precies zoals ik dit bijna iedere avond bij mijn kinderen doe. En dan gebeurt het.
Na zo’n 5 minuten verlaat langzaam maar zeker een deel van de spanning haar lichaam.
Soms duurt het lang, soms duurt het kort. Soms lukt het helemaal niet. Maar toch is het het het mooiste wat er is. Even zijn er geen woorden. Geen gesprekken. Geen zakdoeken of kopjes koffie. Maar gewoon een samenZIJN. Daar waar de pijn is.
Wil je ook de nieuwste tips en verhalen ontvangen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief: klik hier
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
