Zo zorg je voor een minder pijnlijk afscheid bij dementie – 6 waardevolle tips
Afscheid nemen van een naaste in het verpleeghuis – het kan hartverscheurend zijn. Hij of zij kan intens verdrietig worden, smeken om mee te mogen gaan of gaan aanklampen. Zes tips voor een minder pijnlijk afscheid!
DRS. SARAH BLOM
Sarah is ouderenpsycholoog, schrijver (o.a. Jij bent toch mijn dochter?) en theatermaker (o.a. Dag Mama)
1. GA IN ÉÉN KEER
Als het afscheid moeizaam gaat omdat je naaste verdrietig is, is de kans groot dat je gaat treuzelen bij het weggaan. Je kunt gaan twijfelen over wat de beste manier is, raakt gestrest en verdrietig. Het algemene advies is: niet treuzelen, in één keer gaan. Wees hierbij als familie duidelijk. Zeg: “Ik ga nu weg, ik kom morgen weer terug.” Het is extra belastend voor de cliënt, als een echtgenote weer terugloopt om haar verdrietige man te troosten. Het laat een vervelend afscheid onnodig lang duren.
2. BEHEERS JE UITSTRALING
Een andere tip is om het afscheid luchtig te houden en ervoor te waken dat je verdrietig of gestrest kijkt. Mensen met dementie zijn heel gevoelig voor gezichtsuitdrukkingen en voelen emoties extra goed aan. Dat raakt hen heel erg. Ik heb vaak genoeg meegemaakt dat een iemand met dementie zich prima voelt bij het afscheid, maar door de gezichten van de naasten opeens moeite hiermee krijgt. Vervolgens zie je de onrust ontstaan. Dus niet het weggaan, maar de manier waaróp bezoek weggaat, zorgt voor onrust.
We kunnen állemaal meer geluk bij dementie creëren. Meer dan we nu voor mogelijk houden. Het avontuur ligt aan onze voeten!
3. KIES JE WOORDEN ZORGVULDIG
Bepaalde woorden hebben voor iemand met dementie een enorme emotionele lading, dus die kun je beter vermijden. Dit zijn woorden zoals: ‘huis’, ‘weg’, ‘afscheid’, ‘geld’… Waarom geld? Dat is ook een beladen thema voor mensen met dementie. Sommigen zijn bang dat ze geen geld hebben, iets niet kunnen betalen… Dus vermijd dit soort woorden.
Overigens zijn dit algemene adviezen. Wat voor de een werkt, werkt voor de ander niet. Het is maatwerk, en soms moet je verschillende manieren uitproberen om te zien wat het beste werkt. Het kan bijvoorbeeld ook een tactiek zijn om niet te zeggen dat je naar huis gaat, maar dat je even een boodschap gaat doen.
Blijf dus kijken naar de reactie van je naaste. Sommigen hebben juist wél behoefte aan duidelijkheid, en willen dat je zegt: ‘Ik ga naar huis, ik zie je morgen weer.’
4. ZEND WEINIG ‘AFSCHEID-PRIKKELS’ UIT
Bepaalde handelingen bij het afscheid kunnen je naaste triggeren: je jas pakken, sleutels laten rinkelen… Doe dit zoveel mogelijk buiten het zicht. Bijvoorbeeld: Als jij je jas pakt, voelt zij ook de drang om weg te gaan. Dit noemen we automatisch gedrag: aan de prikkel en diens beleving is bepaald gedrag gekoppeld. Mensen met dementie vallen terug op de lagere regionen van de hersenen: die zijn meer op automatisch gedrag ingesteld.
Dementie in Theater
DAG MAMA 1 & 2
Zodat het leven met dementie zoveel mogelijk een gelukkig leven kan zijn. voor iedereen.
5. ZORG VOOR GUNSTIGE OMSTANDIGHEDEN
Zo kan de plek van het afscheid een rol spelen. Het kan bijvoorbeeld gunstiger zijn om in de huiskamer afscheid te nemen, in plaats van bij de deur. Ook kan het helpen om een verzorgende bij het afscheid aanwezig te laten zijn, zodat je naaste een vertrouwd gezicht blijft zien wanneer jij vertrekt. Het kan ook gunstig zijn om het afscheid vlak voor een activiteit te plannen, zodat je naaste direct wordt afgeleid.
Maar er is meer mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld samen met een ander familielid op bezoek gaan, bij wie het afscheid minder zwaar valt. Reageert je naaste bijvoorbeeld minder heftig op het vertrek van je broer of zus, dan kan goed zijn om samen met hem of haar te komen, zodat je zelf als eerste kunt vertrekken.
6. VUL HET BEZOEK GUNSTIG IN
Wellicht is de onrust al tijdens het bezoek ontstaan. Mogelijk heb je bijvoorbeeld, vanuit je eigen behoefte om ‘alles bij het oude’ te houden, dingen gedaan die je naaste hebben overprikkeld of verward. Denk aan een bezoek aan het café, om vervolgens nog even naar de supermarkt te gaan. Zoals dat vroeger ook zo fijn was. Of wellicht heb je je naaste onbedoeld getest.
Soms kan het goed zijn om de invulling van het bezoek te veranderen. Laat je hierin ook gerust inspireren door de verzorgenden. Zij hebben een goed zicht op je naaste en vormen zodoende een schat van informatie.
Ervaar in het theater wat dementie met jouw naaste of cliënt doet. En wij beloven je dat jouw omgang met dementie niet meer hetzelfde zal zijn.
Dag Mama is de veelgeprezen muziektheatershow over omgaan met dementie.
Je krijgt de krachtigste omgangsmethodiek in handen voor de mooiste momenten samen. Want er is nog zoveel mogelijk! Ontdek het nu in het theater. Herkenbaar, ontroerend en levensveranderend.
Dag Mama toert nog één keer door Nederland. Met wie ga jij?
